پلاسما خون

پلاسما خون چیست؟

پلاسما قسمت مایع زرد رنگ و شفاف خون است. این بخش که حدود 55% از خون را تشکیل داده معمولاً برای افرادی که دچار تصادف، سوختگی، شوک، بیماری های شدید کبدی، نقص ایمنی و کمبود فاکتورهای انعقادی هستند تجویز می شود تا بدین وسیله به افزایش حجم خون بیمار و لخته شدن خون کمک کرده و از شوک جلوگیری نماید. اهمیت پلاسما و داروهای مشتق از آن زمانی پر رنگ شد که در جنگ جهانی دوم افراد زیادی به آن نیاز پیدا کردند، در این زمان بود که صنعت پلاسما شکل گرفت. در حال حاضر محصولات دارویی متعددی از این ماده ارزشمند تولید شده که از مهم ترین آنها می توان به ایمونوگلوبولین، آلبومین و فاکتورهای انعقادی اشاره کرد.

ترکیبات اصلی خون

خون انسان از چهار بخش اصلی به شرح زیر تشکیل شده است:

پلاسما

گلبولهای قرمز

گلبولهای سفید

پلاکت ها

ترکیب پلاسما خون

 این بخش که بیش از نیمی از خون انسان را تشکیل می دهد شامل ترکیبات زیر می باشد:

آب ( حدود 90%)

پروتئین های ضروری (7%) مانند آلبومین، گاما گلوبین، فاکتورهای ضد انعقادی

نمک های غیر آلی مانند کلسیم، فسفات، سولفات و غیره

ترکیبات آلی مانند آنتی بادی ها و هورمون ها

کاربرد ها و وظایف پلاسمای خون

پلاسما دارای نقش مهم و عملکردی ضروری در بدن ما است که در ادامه به معرفی برخی از آنها می پردازیم:

حذف مواد زائد از بدن: یکی از وظایف اصلی پلاسما حذف مواد زائد حاصل از عملکردهای سلول ها است، پلاسما این مواد زائد را از سلول ها می گیرد و جهت عملیات دفع به قسمت های دیگری از بدن مانند کبد، کلیه ها و پوست انتقال می یابد.

پلاسما با جذب و دفع گرما به ثابت ماندن دمای بدن کمک می کند.

موجب پایداری فشار و حجم خون می شود.

تفاوت اهدای خون و اهدای پلاسما در چیست ؟

پلاسما حاوی پروتئین هایی است که وظایف حائز اهمیتی در بدن دارند، برای مثال پروتئین های حاوی ایمونوگلوبولین با بالا بردن سطح ایمنی به بدن کمک می کنند تا در مقابل عفونت ها مبارزه کنند. همچنین فیبرینوژن های موجود در پلاسما موجب کاهش خونریزی فعال در افراد می شوند و بخش اعظمی از عمل لخته شدن خون را بر عهده دارند.

پلاسما حاوی الکترولیت هایی مانند سدیم، پتاسیم، منیزیم و کلسیم می باشد که برای سلامت بدن ضروری می باشد. زمانی که بدن کمبود الکترولیت داشته باشد، نشانه هایی مانند ضعف عضلانی، تشنج و ریتم غیر طبیعی قلب ممکن است بروز نماید. در واقع پلاسما بوسیله الکترولیت ها به حفظ PH مناسب بدن که برای عملکرد سلول های بدن ضروری است کمک می کند.

محصولات مشتق از پلاسما

محصولات دارویی مشتق از پلاسما به صورت صنعتی از پلاسمای انسان توسط شرکت های داروسازی تهیه می شوند. این محصولات در درمان بیمارانی کاربرد دارد که از بیماری های جدی و اغلب نادری رنج می برند که بر سیستم ایمنی تاثیر می گذارد و یا ناشی از کمبود پروتئین های فعال در پلاسمای خون است. برخی از مهمترین داروهای مشتق از پلاسما به صورت زیر می باشد:

• محلول آلبومین انسانی)آلبومین)
• ایمونوگلوبین برای تزریق داخل وریدی (IVIG)
• کنستانتره فاکتور 8 (FVIII)
• کنستانتره فاکتور 9 (FIX)
• کنستانتره کمپلکس پروترومبین (PCCs)
• آنتی ترومبین (AT)

هماکتین (فاکتور هشت پلاسمایی) چه کاربرد هایی دارد ؟

پیشگیری و درمان بیماری ها با استفاده از فرآورده های مشتق از پلاسما:

با کمک داروهای مشتق از پروتئین های پلاسما، می توان پروتئین های مورد نیاز برخی از بیماران مبتلا به اختلالات انعقادی، خودایمنی، ژنتیکی و غیره را تامین نمود و آن ها را درمان یا کنترل کرد. از بیماری هایی که توسط داروهای مشتق از پلاسما پیشگیری یا درمان می شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هموفیلی A، هموفیلی B و بیماری فون ویلبراند
• نقص ایمنی
• بیماری کاوازاکی
• کمبود آنتی تریپسین آلفا-1
• آنژیو ادم ارثی
• کمبود آنتی ترومبین 3
• بیماری های سیستم عصبی مانند پلی نوروپاتی و میاستنی گراویس
• پیشگیری از عفونت هاری
• پیشگیری یا درمان عفونت کزاز
• پیشگیری از عفونت مجدد هپاتیت بی در افراد تحت پیوند کبد
• پیشگیری از ابتلا به ویروس واریسلا پس از در معرض این ویروس قرار گرفتن
• پیشگیری در مقابل ویروس سنسیال تنفسی (RSV)
• پیشگیری یا درمان بیماری سایتومگالوویروس (CMV) بخصوص پس از پیوند solid organ
• پیشگیری از آسیب مغزی، مرگ و دیگر خطرات تهدید کننده نوزادانی که با حساسیت RH متولد می شوند.

با توجه به اینکه پلاسمای بدست آمده از افراد اهدا کننده کاربردهای بسیار حیاتی و گسترده ای دارد، لذا می توان با مشارکت در این عمل انسان دوستانه به افزایش کیفیت زندگی انسانهای متعددی کمک نمود.

برای مطالعه بیشتر در خصوص نحوه اهدا و شرایط مورد نیاز اهدا پلاسما لطفا از مقاله اهدا پلاسما دیدن فرمایید.

پروتئین ها در پلاسما خون

 همانطور که پیش تر اشاره شد، پلاسمای خون حاوی پروتئین هایی است که نقش بسیار حیاتی در بدن ایفا می کنند. اصلی ترین گروه پروتئین های موجود در پلاسما به شرح زیر می باشد:

آلبومین ها:

این نوع پروتئین که بیشترین درصد پروتئین های موجود در پلاسما را تشکیل می دهد توسط سلول های کبدی تولید می شود سپس مقدار بسیار کمی از آن در کبد ذخیره و باقی آن به سرعت وارد گردش خون می شود. آلبومین انسانی موجود در سرم موجب تعدیل فشار انکوتیک پلاسما، همچنین انتقال برخی از داروها و هورمون ها در خون می شود. آلبومین مایعی کلوئیدی است که برای بیمارانی که دچار تروما شوک شده اند مانند شوک هیپوولمیک (شوکی که بر اثر کاهش شدید حجم خون ایجاد می شود) تجویز می شود. سنجش میزان آلبومین، همچنین به پزشکان کمک می کند تا عملکرد کبد بیماران و توانایی بیوسنتز پروتئین ها و دیگر فاکتور های حیاتی مورد نیاز برای هموستاز بدن انسان قابل ارزیابی باشد.

گلوبولین ها:

چند نوع گلوبولین در خون انسان وجود دارد که آنها را آلفا، بتا و گاما می نامیم. گلوبولین آلفا شامل لیپوپروتئین هایی هستند که نقش انتقال چربی به سلول ها جهت فراهم ساختن شرایط سوخت انرژی را بر عهده دارند، علاوه بر این به جلوگیری از پلاک در عروق کمک می کنند، گلوبولین های بتا، لیپوپروتئین هایی هستند که برای سنتز استروئیدی، چربی را به سلول ها منتقل می کنند، همچنین می توانند منجر به تولید پلاک کلسترول شوند که ترکیبی خطرناک برای بیماری های قلبی و عروقی است. گاماگلوبولین ها که آنتی بادی و ایمونوگلوبولین هم نامیده می شوند توسط لنفوسیت های B تولید می شوند، گاماگلوبولین ها یا آنتی بادی ها وظیفه ایمنی سلول های بدن را بر عهده دارند و با استفاده از رسپتورهای روی سطح خود عوامل بیماری زا را شناسایی می کنند و به روش های مختلف آنها را از بین می برند. ایمونوگلوبولین ها بر اساس ساختاری که دارند به دسته های مختلف شامل IgA, IgE, IgG, IgM, IgD, IgA تقسیم می شوند.

فیبرینوژن:

یک نوع پروتئین است که نقشی بسیار حیاتی در فرآیند لخته شدن خون دارد، کمبود مادرزادی این پروتئین موجب بروز مشکلات لخته شدن خون می گردد. کمبود اکتسابی فیبرینوژن هم که ممکن است به دلیل شوک، گزش مار و جراحی های بزرگ ایجاد شود می تواند منجر به خونریزی حاد گردد.

از آنجا که پلاسما و داروهای مشتق از پلاسما نقش بسیار مهمی در درمان و کنترل بسیاری از بیماری ها دارد و ادامه حیات بیماران هموفیلی، نقص ایمنی و … به آن وابسته است، سازماندهی بسترهای مناسب انتقال خون و پلاسما، افزایش سطح آگاهی میان افراد و ترویج فرهنگ اهدای این ماده حیاتی از اولویت های فعالین صنعت به شمار می رود.

چه آزمایشاتی سلامت پلاسمای بدن من را بررسی می کند؟

چندین آزمایش برای بررسی سلامت پلاسمای شما وجود دارد:
• آزمایش حجم خون: میزان خون را در بدن شما اندازه گیری می کند.
• آزمایش شمارش کامل خون: اطلاعاتی در مورد خون و سلامت کلی شما ارائه می دهد.
• تست پروتئین پلاسما: میزان تمام پروتئین های پلاسما را در خون شما مشخص می کند.

پلاسمای غنی از پلاکت(PRP) چیست؟

از پلاسما غنی از پلاکت برای بهبود و درمان برخی از اسیب ها استفاده میشود
دراین روش با جداسازی پلاسمای خون و افزایش غلذت پلاکت و سپس تزریق آن به بافت ها به تولید سلول های سالم کمک میشود و باعث تسریع روند بهبود آسیب ها خواهد شد.
از این روش میتوان برای درمان آسیب هایی مانند موارد زیر استفاده کرد.
• پارگی تاندون
• التهاب تاندون
• آسیب عضله
• درد ناشی از التهاب مفصل
• و آسیب های داخل مفصل

پرسش های متداول

پلاسما خون چیست ؟

پلاسما قسمت مایع زرد رنگ و شفاف خون است. این بخش که حدود 55% از خون را تشکیل داده معمولاً برای افرادی که دچار تصادف، سوختگی، شوک، بیماری های شدید کبدی، نقص ایمنی و کمبود فاکتورهای انعقادی هستند تجویز می شود تا بدین وسیله به افزایش حجم خون بیمار و لخته شدن خون کمک کرده و از شوک جلوگیری نماید.

اجزای تشکیل دهنده خون کدامند ؟

پلاسما، گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید، پلاکت ها

اجزای تشکیل دهنده پلاسما خون کدامند ؟

آب (حدود 90 درصد) | پروتئین های ضروری (7%) مانند آلبومین، گاما گلوبین، فاکتورهای ضد انعقادی | نمک های غیر آلی مانند کلسیم، فسفات، سولفات و غیره | ترکیبات آلی مانند آنتی بادی ها و هورمون ها

کاربرد های پلاسمای خون در بدن چیست ؟

 پلاسما نقش بسیار مهمی را در سلامتی بدن بر عهده دارد که یکی از اصلی ترین آن ها حمل و انتقال هورمون ها، مواد مغذی و پروتئین ها در سراسر بدن است.

چه پروتئین هایی در پلاسمای خون وجود دارد ؟

اصلی ترین گروه پروتئین های موجود در پلاسما عبارتند از: آلبومین ها،گلوبولین ها، فیبرینوژن

چه آزمایشاتی برای تایید سلامت پلاسما من وجود دارد ؟

چندین آزمایش برای بررسی سلامت پلاسمای شما وجود دارد  که عبارتند از: آزمایش حجم خون | آزمایش شمارش کامل خون CBC | تست پروتئین پلاسما